چگونه پروپوزال رساله دکتری را بنویسیم؟


برای شروع هر پروژه تحقیقاتی مانند رساله دکتری، لازم است تا طرح اولیه آن مطرح شود. به این طرح اولیه در رساله دکتری و پایان نامه کارشناسی ارشد، پروپوزال گفته می شود. در واقع پروپوزال یک طرح کلی از فرضیه یک فرد است که تصمیم دارد تا به عنوان رساله آن را انجام دهد. داشتن یه ایده یا فرضیه خوب برای نوشتن پروپوزال خوب است، اما کافی نیست. تبدیل یک ایده خوب به پروپوزال مناسب و کارآمد نیازمند طی کردن مراحل مشخصی است. در پروپوزال، فرد بایستی یک پیش رمینه ای از طرح خود را مطرح کرده و روش هایی که قصد دارد تا با استفاده از آنها به نتایج مطلوبی برسد را ارائه کند. علاوه بر این پروپوزال به داوران و استاد راهنما کمک می کند تا بتوانند به سوالات زیر پاسخ دهند و بر اساس پاسخ های خود تصمیمی به تائبد یا رد پروپوزال بگیرند، از جمله اینکه:

  آیا موضوع تحقیق در حیطه تخصصی او قرار داد؟
  آیا موضوع پیشنهاد در چهارچوب زمانی دانشجو قابل انجام است؟
  آیا دانشجو در زمینه پیشنهادی، پشتوانه علمی دارد؟
  آیا منابع کافی برای انجام تحقیق وجود دارد؟

پروپوزال شامل بخش های زیر می باشد:

عنوان Title: اولین موردی که در خصوص یک طرح پژوهشی مطرح می شود، عنوان طرح است. عنوان خوب و مناسب برای پروپوزال که متناسب با موضوع تحقیق باشد و از طرفی یک موضوع ناب و جدید باشد، بسیار حائز اهمیت است.

بررسی ادبیات و بیشینه تحقیق  Literature Review: هر پژوهشی دارای بیشینه تحقیق می باشد که به محقق کمک می کند تا مسیر تحقیقاتی خود را انتخاب نماید. در واقع هر موضوع پژوهشی در راستای پژوهش های قبلی و با الهام از آنها انتخاب می شود. در نتیجه اگر موضوعی فاقد بیشینه تحقیق باشد، مطمئنا یک فرضیه قابل اعتمادی نبوده و به نتایج مطلوبی نخواهد رسید. البته نه اینکه به نتیجه نرسد ، کار آن بسیار سخت خواهد بود و بایستی زمان خیلی زیادی برای آن صرف کرد و در نهایت نتیجه بدست آمده بصورت هاله ای از ابهام باقی خواهد ماند، زیرا هیچ بیشینه ای وجود ندارد که صحت آن نتایج را تائید نماید.

فرضیات و اهداف تحقیق Aim & Objectives: اهدافی را ارائه دهید که به آسانی قابل دستیابی هستند و می توانند نیازهای رساله شما را تامین کنند. اهداف پروپوزال باید خواننده را متقاعد سازد که با کل رساله شما مرتبط است.

روش کار Research method: لازم است تا یه توضیح کوتاه از مسیری که قرار است در این پژوهش طی نمایید را ارائه دهید.

متغییرهای تحقیق Research Variable: هر تحقیق و پژوهشی دارای یکسری متغییرهای مستقل و یا وابسته می باشد. بایستی در پروپوزال خود تعیین نمایید که متغییرهای شما در مطالعه چه چیزهایی هستند و از چه نوع می باشند.
رفرنس ها Resources: در پروپوزال های ارشد و دکتری، لازم است تا منابعی که از آنها برای نگارش ادبیات و بیشینه تحقیق استفاده نموده اید را ذکر نمایید.

هر آنچه در پروپوزال نوشته می شود باید دقیق و واضح و منسجم باشد. نباید هیچ تناقض یا مغایرتی بین بخشهای مختلف یک پروپوزال وجود داشته باشد. فراموش نکنید که پروپوزال به عنوان نمونه ای از ما حصل کاری که از محققین انتظار میرود، در نظر گرفته میشود و بودجه های تحقیقاتی در یک جو رقابتی اعطا میشوند.

زمانی شما می توانید طرح تحقیقاتی خود را آغاز نمایید که پروپوزال شما مورد تائید دانشگاه محل تحصیلتان قرار گرفته باشد.
عنوان و اهداف تحقیق، مهمترین بخشهای پروپوزال شما محسوب می شوند. می تواند گفت که این دو بخش شاید تنها قسمتی از پروپوزال باشد که توسط داوران جلسه بررسی پروپوزال خوانده می شود. داور اختصاصی (assigned reviewer) پروپوزال شما را به تفصیل خوانده و نتیجه بازبینی خود را برای سایر اعضای گروه بازگو می کنند. این برنامه در مورد هر پروپوزال حدود ۱۵ تا ۲۰ دقیقه به طول می انجامد و طی این مدت سایر اعضای گروه، پروپوزال را از نظر میگذرانند. بنابراین اگر قرار باشد بخشی از پروپوزال در این مدت خوانده شود، آن بخش احتمالا اهداف اختصاصی پروپوزال می باشد. اعضای بخش بررسی مطالعات سبک بازبینی خاص خود را دارند، اما معمولا بازبینی یک پروپوزال را با نگاهی اجمالی به بخش اهداف اختصاصی شروع میکنند. برخی از این اعضا نیز که با موضوع کلی تحقیق آشنا هستند، اما داور ویژه آن پروپوزال نیستند، ممکن است قسمت اهداف اختصاصی را قبل از جلسه بخوانند تا آمادگی بیشتری برای بحث در مورد آن پیدا کنند. درواقع یک پروپوزال خوب قادر است با تمام افرادی که آن را داوری میکنند ارتباط برقرار کند؛ نه فقط با افرادی که در رشته مرتبط با موضوع پروپوزال تخصص دارند.